สำรวจเรื่องราว ซาร์บอมบา ระเบิดไฮโดรเจน (ระเบิดนิวเคลียร์) ที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ ตั้งแต่กำเนิดการทดสอบปี ค.ศ. 1961 อานุภาพทำลายล้างมหาศาล จนถึงความกังวลยุคใหม่ เมื่อสหรัฐฯ เตรียมกลับมาทดลองนิวเคลียร์อีกครั้ง พร้อมวิเคราะห์ว่าโลกปัจจุบันมีโอกาสสร้างอาวุธที่ร้ายแรงกว่าเดิมหรือไม่ ??
ปลายปี ค.ศ. 2025 โลกต้องสะเทือนอีกครั้ง เมื่อ โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ออกคำสั่งให้เพนตากอน “กลับมาทดสอบอาวุธนิวเคลียร์อีกครั้ง ทันที” เพื่อให้สหรัฐฯ “ไม่ล้าหลังประเทศมหาอำนาจอื่น ๆ”
ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าจะเป็นการทดสอบแบบไม่ระเบิดจริง (sub-critical) หรือ มีความเป็นไปได้ในการกลับไปสู่การ “ระเบิดจริงในบรรยากาศ” เรื่องนี้ ก็ยังไม่ชัดเจน ครับ … แต่คำสั่งดังกล่าว ก็เพียงพอที่จะทำให้โลกหันกลับไปมองยุคหนึ่ง คือเมื่อปี ค.ศ. 1961 ที่มนุษย์เคยแข่งขันกันด้วย “อานุภาพทำลายล้างสูงสุดเท่าที่จะสร้างได้”
และในห้วงเวลานั้น มีชื่อหนึ่งที่โดยเด่นที่สุด คือ ….
Tsar Bomba หรือ ซาร์บอมบา
ระเบิดไฮโดรเจน ที่ใหญ่ที่สุด และทรงพลังที่สุด เท่าที่มนุษย์เคยจุดระเบิดจริงบนโลกใบนี้
Tsar Bomba ผ่านเวลามากว่า 60 ปีแล้ว …. มันยังคงเป็นรอยแผลบนประวัติศาสตร์ และเป็นคำย้ำเตือนว่า “มนุษย์เคยเข้าใกล้ขอบเหวของความหายนะ” มากเพียงใด …
วันนี้ เมื่อสหรัฐฯ ส่งสัญญาณกลับมาทดลองระเบิดนิวเคลียร์ครั้งใหม่ โลกจึงหลีกเลี่ยงไม่ได้ ที่จะย้อนกลับไปดูว่า ซาร์บอมบา เกิดขึ้นได้อย่างไร มันรุนแรงแค่ไหน และเทคโนโลยีสมัยใหม่ อาจทำให้โลกเดินเข้าใกล้อาวุธที่ ‘ร้ายแรงกว่า’ หรือไม่ ยังไม่มีใครรู้ …
บทความต่อไปนี้ จะพาท่านย้อนกลับไปดู “สถิติสูงสุดของการทำลายล้าง” ที่เคยเกิดขึ้นจริง Tsar Bomba test (การทดลอง “ซาร์บอมบา”) และสำรวจภาพสะท้อนในวันนี้ วันที่อเมริกากำลังพูดถึงการกลับมาทดสอบอาวุธนิวเคลียร์อีกครั้ง ….
- กำเนิดของระเบิดที่ทรงอานุภาพที่สุดในประวัติศาสตร์
สงครามเย็น คือสนามแข่งที่เดิมพันด้วยความอยู่รอดของโลก นี่คือ จุดเริ่มต้นและแรงจูงใจ….
อย่างที่ทราบกันดีอยู่แล้วนะครับ ว่า หลังสงครามโลกครั้งที่สอง โลกของเราถูกแบ่งออกเป็นสองขั้ว คือ สหรัฐอเมริกา และ สหภาพโซเวียต ประเทศทั้งสอง ต่างก็พัฒนาระเบิดนิวเคลียร์ที่ใหญ่ขึ้น แรงขึ้น และเร็วขึ้น อย่างต่อเนื่อง เพื่อรักษา “สมดุลแห่งความหวาดกลัว” (Mutually Assured Destruction: MAD)
ปี 1950s–60s คือยุคทองของการทดลองระเบิดนิวเคลียร์ ทั้งบนดิน บนฟ้า ใต้น้ำ และในทะเลทราย ทุกการระเบิด คือ “คำประกาศอำนาจ”
ในบริบทเช่นนี้ โซเวียต จึงคิดแผนยิ่งใหญ่ออกมา นั่นก็คือ ….
การสร้างระเบิดที่ใหญ่ที่สุด จนสหรัฐฯ ไม่มีวันเทียบได้ !!!
โครงการ AN602 ระเบิดที่สร้างมาเพื่อ “โชว์” มากกว่าใช้จริง
ซาร์บอมบา (ชื่อโค้ด “AN602” หรือ RDS-220 ) ถูกพัฒนาโดย อดีตสหภาพโซเวียตในช่วงสงครามเย็น โดยทีมวิศวกรนิวเคลียร์นำโดย กลุ่มนักวิทยาศาสตร์อย่าง อันเดรย์ ซาขารอฟ (Andrei Sakharov) และทีมออกแบบที่รวมหลายคน
จุดประสงค์หลัก ไม่ใช่เพื่อใช้งานจริงทางทหาร (เพราะขนาดใหญ่มาก — ใช้เครื่องบินบรรทุกระเบิด) แต่เพื่อเป็น “การแสดงพลัง” ของสหภาพโซเวียต ในเวทีระหว่างประเทศ เป็นทั้งสัญลักษณ์ และเครื่องมือทางการเมือง/สงคราม
โครงสร้าง & สเปก โดยคร่าวๆ ของเจ้า ซาร์บอมบา นะครับ
- ประเภท ระเบิดไฮโดรเจน (thermonuclear bomb)
- น้ำหนัก / ขนาด ประมาณ 27 ตัน, ยาวประมาณ 8 เมตร, เส้นผ่านศูนย์กลาง ~2 เมตร
- พลังระเบิด มีศักยภาพถึง ~100 เมกะตัน TNT แต่เมื่อทดสอบจริง ลดลงเป็น ~50 เมกะตัน **เพื่อจำกัดกัมมันตรังสีและ fallout
- โหมดส่งระเบิด : ถูกปล่อยจากเครื่องบินบอมเบอร์ Tu-95V (พร้อมร่มชะลอ เพื่อให้เครื่องบินบินหนีออกจากรัศมีระเบิดได้ทัน)
แวะอ่านเกร็ดความรู้เพิ่มเติม นิดๆหน่อยๆกันครับ
- ** ทำไมจึงลดพลังจาก 100 เมกะตันลงเหลือครึ่งเดียว? เพราะถ้าระเบิดเต็มกำลัง ( ~100 เมกะตัน) มันจะปล่อยกัมมันตรังสีปริมาณมหาศาล และมีความเสี่ยงว่า “เครื่องบินทิ้งระเบิดจะไม่รอดกลับมา” …. ทีมออกแบบจึงเปลี่ยนโครงสร้างบางส่วน โดยเฉพาะ tamper (เปลือกที่ห่อชั้นเชื้อเพลิงไว้) จากยูเรเนียม-238 → ตะกั่ว เพื่อลด “ปฏิกิริยาแตกตัวเร็ว (fast fission)” ที่ทำให้เกิด fallout …
ดังนั้น … แม้จะเป็นระเบิดที่ “แรงที่สุด” แต่มันกลับเป็นหนึ่งในระเบิดนิวเคลียร์ที่ “สะอาดที่สุด” ในแง่กัมมันตรังสีที่เหลือ ((( โธ่ เราก็นึกว่า รักษ์โลก ..ฮ่า )))
- ** ทำไม ระเบิดนิวเคลียร์ ซาร์บอมบา มีหลายชื่อ ?
แม้โลกจะรู้จักมันในชื่อ “ซาร์บอมบา” แต่จริงๆ แล้วระเบิดลูกนี้มีชื่อเรียกหลายแบบ ตามบริบทที่ใช้ในสหภาพโซเวียต ครับ
- RDS-220 คือชื่อ ที่เป็นทางการของโครงการที่นักวิทยาศาสตร์ใช้
- AN602 — คือชื่อ รหัสแบบทางทหาร ที่ใช้ในเอกสารของกองทัพอากาศ
- Ivan — คือ ชื่อเล่น/ชื่อรหัสภาคสนาม สำหรับเรียกกันระหว่างการทดสอบ
- Tsar Bomba — คือ ชื่อที่สื่อรัสเซียตั้งให้ภายหลังการทดสอบ เปรียบกับสิ่งขนาดยักษ์อย่าง Tsar Cannon และ Tsar Bell
สรุปคือ ทั้งหมดนี้คือ “ระเบิดลูกเดียวกัน” แต่เป็นชื่อที่ใช้ต่างสถานการณ์ จึงไม่ต้องแปลกใจที่แหล่งข้อมูลบางแห่งบอกต่างกันไปครับ.
💥 การทดลองนิวเคลียร์ ในยุคสงครามเย็น
การทดลองนิวเคลียร์ ในช่วงสงครามเย็น (หลังสงครามโลกครั้งที่สอง สิ้นสุดในปี 1945 จนถึงการล่มสลายของสหภาพโซเวียตในปี 1991) คือยุคของการ แข่งขันด้านอาวุธนิวเคลียร์ (Nuclear Arms Race) อย่างดุเดือดระหว่าง สหรัฐอเมริกา (USA) และ สหภาพโซเวียต (USSR)
เรามาดูสรุปจำนวนการทดสอบอาวุธนิวเคลียร์ของประเทศต่างๆ กันครับ
- สหรัฐอเมริกา
• มากกว่า 1,030 ครั้ง
• สถานที่สำคัญ : หมู่เกาะมาร์แชลล์ (เช่น บิกินี อะตอลล์), เนวาดา - สหภาพโซเวียต
• ประมาณ 715 ครั้ง
• สถานที่สำคัญ: โนวายาเซมเลยา, เซมีพาลาทินสค์ - สหราชอาณาจักร
• 45 ครั้ง
• สถานที่สำคัญ: ออสเตรเลีย, เกาะคริสต์มาส (Kiritimati) - ฝรั่งเศส
• 210 ครั้ง
• สถานที่สำคัญ: แอลจีเรีย, โพลินีเซียฝรั่งเศส - จีน
• 45 ครั้ง
• สถานที่สำคัญ: หลอโปนัวร์ (Lop Nur) (ภาษาจีน: 罗布泊)
🤔 อนุภาพทำลายล้างของ ระเบิดนิวเคลียร์ ซาร์บอมบา
ขนาด “50 เมกะตัน” มันเท่าไหร่กันนะ ??
อธิบายแบบ ‘เห็นภาพ’ สำหรับคนทั่วไป เพื่อให้เข้าใจง่ายๆนะครับ
- 1 เมกะตัน = ระเบิดที่ฮิโรชิมาประมาณ 67 ลูก !!!
ซาร์บอมบา มีขนาด 50 เมกะตัน → = ถล่ม ฮิโรชิมา 3,350 ลูกในครั้งเดียว - ขนาดไฟลูกแรก (fireball) รัศมีไฟของไฟ คือ 4–5 กม. พื้นที่ถูก “เผาเป็นสีขาว” ในเสี้ยววินาที
— ลองจินตนาการว่า คุณมองจากเครื่องบินเหนือกรุงเทพฯ ไฟลูกแรกจะกวาดพื้นที่ตั้งแต่ พระนคร–ดินแดง–ปิ่นเกล้า จนถึงชานเมือง - เขตความร้อนระดับทำให้เสียชีวิตทันที (3rd degree burns) รัศมี: 50–60 กม.
— เทียบง่ายๆ หากระเบิดลงกลางสุขุมวิท ผู้คนที่บางปะกง, นนทบุรี, ธัญบุรี, สมุทรสาคร
จะถูกความร้อนทำลายผิวหนังในทันที … !!! - คลื่นกระแทกระดับความรุนแรง สามารถพังทลายอาคาร ในรัศมี 30 กม.
— ตึกคอนกรีตจำนวนมากจะล้มลงเหมือนกล่องกระดาษ - แรงสั่นสะเทือนของบรรยากาศ เดินทางรอบโลก ได้ 3 รอบ
(เครื่องมือวัดทั่วโลกบันทึกได้จริง)
กล่าวได้ว่า ….
ถ้าซาร์บอมบาถูกใช้ในเมืองใหญ่ เมืองทั้งเมืองจะ “หายไปจากแผนที่” และพื้นที่โดยรอบรัศมีหลายสิบกิโลเมตรจะกวาดล้างสิ่งมีชีวิตแทบทั้งหมด …. ( 🫣 น่าขนลุก )
แล้วยุคปัจจุบันนี้ จะมีระเบิดที่ ‘แรงกว่า’ ซาร์บอมบา หรือไม่ ?
นี่คือ คำถามสำคัญ … เมื่อสหรัฐฯ พูดถึงการทดสอบใหม่ อาจจะเป็นเหตุผลที่ซ่อนอยู่ สำหรับการกลับมาทดสอบอาวุธนิวเคลียร์อีกครั้ง …. ก็เป็นได้นะ
ข้อเท็จจริง (จากข้อมูลที่เปิดเผยในปัจจุบัน)
- ไม่มีประเทศใด ประกาศว่าตนมีระเบิด >50–100 เมกะตัน
- เทคโนโลยีอาวุธในปัจจุบัน ใช้แนวคิด “น้อยแต่แม่นยำ”
- การออกแบบไฮโดรเจน แบบ 3 ขั้นตอน สามารถสร้าง >100 เมกะตันได้ “บนทฤษฎี” แต่ …. ไม่ใช่ตัวเลือกที่สมเหตุสมผลในยุทธศาสตร์สมัยนี้ …
แล้วเป็นไปได้ไหมว่า มีอยู่ในคลังอาวุธของประเทศใดประเทศหนึ่ง แต่ไม่ถูกเปิดเผย ? !!
ผมคิดว่านะ เชื่อว่า คงไม่มีใครทำ ….
มหาอำนาจอย่างสหรัฐฯ รัสเซีย จีน ญี่ปุ่น เกาหลีเหนือ มีขีปนาวุธ ที่เน้นยิงไกลพร้อม MIRV ซึ่งเน้น “หลายหัวรบขนาดกลาง” มากกว่า “ลูกเดียวมหายักษ์”
แต่ อย่างไรก็ตาม หากการแข่งขันทางนิวเคลียร์ กลับมาปะทุอีกครั้ง แนวคิดของ ซาร์บอมบา ก็อาจถูกหยิบมาใช้เป็น “ไม้ตายทางการเมือง” เพื่อข่มขู่กันอีกครั้ง… ก็เป็นได้ …
ขอสรุปส่งทัายสั้นๆ
ซาร์บอมบา ไม่ใช่แค่ระเบิด แต่คือประวัติศาสตร์ของความกลัว มันเป็นมากกว่าอาวุธ แต่มันคือ สัญลักษณ์ของการชี้ชะตาโลก ด้วยปลายนิ้วมนุษย์ …. ในมุมหนึ่ง มันเป็นความสำเร็จทางวิทยาศาสตร์ที่น่าทึ่ง แต่ในอีกมุมหนึ่ง มันคือผลผลิตของความหวาดระแวงระหว่างชาติมหาอำนาจ วันนี้ เมื่อสหรัฐฯ พูดถึงการกลับมาทดสอบนิวเคลียร์ เราควรเรียนรู้จากซาร์บอมบาว่า “มนุษย์ควรแข่งขันกันด้วยสติปัญญา ไม่ใช่พลังที่สามารถกวาดล้างชีวิตครึ่งโลกในเสี้ยววินาที”
50 Megaton Tsar Bomba Declassified • Ivan RDS-220 Hydrogen Bomb
.
.
หนังสือดีๆ ที่เราแนะนำ
หนังสือภาษาอังกฤษ NUCLEAR WAR: A SCENARIO
โดย : Annie Jacobsen
หนังสือเล่มนี้ผสาน ทั้ง “งานวิจัย / รายงานทางเทคนิค / ประวัติศาสตร์อาวุธนิวเคลียร์” เข้ากับ “นิยายจำลองเหตุการณ์ (scenario)” ที่มีโครงเรื่องชัดเจน เหมือนดูหนัง — ทำให้เรื่องนิวเคลียร์ที่อาจดูเป็น “ข้อมูลแห้ง ๆ” กลายเป็น “เรื่องใกล้ตัว” ที่อ่านแล้ว “สะเทือนใจ” มีโทนการเขียนชวนให้ผู้อ่านตระหนักถึงความรุนแรง และ “ความเสี่ยงที่แท้จริง” ไม่ใช่แค่สถิติทางทฤษฎี แต่คือ “สิ่งที่อาจเกิดขึ้นได้จริงในโลกปัจจุบัน” หนังสือได้รับการยอมรับวงกว้าง เป็น bestseller, มีชื่อเข้าชิงรางวัลวรรณกรรม non-fiction ระดับโลกหลายรางวัล
สั่งซื้อหนังสือเล่มนี้ ทางออนไลน์ <<
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
(ทั้งหมดนี้เป็นแหล่งข้อมูลที่ใช้ประกอบการเขียนบทความนี้ครับ และสามารถกดอ่านเพิ่มเติมได้)
- Britannica – Tsar Bomba Overview
https://www.britannica.com/topic/Tsar-Bomba - Wikipedia – Tsar Bomba Full Technical Description
https://en.wikipedia.org/wiki/Tsar_Bomba - Atomic Heritage Foundation – Nuclear Testing History
https://www.atomicheritage.org - Al Jazeera – Trump Says US Will Resume Nuclear Testing
https://www.aljazeera.com/news/2025/10/30/trump-says-us-to-resume-nuclear-weapons-tests - AP News – Global Concern Over New Nuclear Testing Era
https://apnews.com/article/ab9a80d523bfb6cc3591b0decfb7527d - Arms Control Association – US Nuclear Policy Briefs
https://www.armscontrol.org - Russian State Archive – Novaya Zemlya Test Site
https://www.rg.ru - Federation of American Scientists (FAS) – Nuclear Weapon Analysis
https://fas.org
