แม่พลอย ใน สี่แผ่นดิน Four reigns บทประพันธ์สุดแสนจะอมตะคลาสสิคตลอดกาลเรื่องนี้ ผู้ประพันธ์คือ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ท่านได้กำหนดตัวละครหลักของเรื่องนี้คือ แม่พลอย
หญิงสาวที่เกิดเมื่อปีพุทธศักราช ๒๔๒๕ และเสียชีวิตในปีพุทธศักราช ๒๔๘๙ รวมอายุได้ ๖๔ ปีเศษ กับการมีชีวิตที่ผ่านร้อนผ่านหนาวมาถึง ๔ แผ่นดิน ตั้งแต่สมัยแผ่นดินของพระพุทธเจ้าหลวง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนกระทั่งถึง แผ่นดินในสมัยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ในหลวงรัชกาลที่ ๘
ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ได้ให้ความเห็นถึงลักษณะนิสัย และความเป็นตัวตนของแม่พลอย เมื่อครั้งให้สัมภาษณ์กองบรรณาธิการนิตยสารถนนหนังสือ ฉบับวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๒๘ ว่า “แม่พลอยเป็นคนที่ไม่มีสิทธิของผู้หญิงเลย ไม่เคยเรียก ไม่เคยร้อง แล้วแม่พลอยนี่เป็นคนที่เชยที่สุด คุณจะว่านางเอกก็นางเอก แต่เป็นคนเชยที่สุด แม่พลอยถ้าแกอยู่มาจนถึงทุกวันนี้ แกก็ลูกเสือชาวบ้าน แกจะไปรำละครบ้าๆ บอๆ ถึงขนาดนั้น” และ “ที่นี่คนอ่านคนไทย ปลื้มอกปลื้มใจ เห็นแม่พลอยเป็นคนประเสริฐเลิศลอย ก็เพราะคนไทยก็เป็นคนแบบนั้นอ่อนน้อมถ่อมตน คนอ่านส่วนมากอยากเป็นแม่พลอย เป็นคนไทยมีใจรักชาติและสะท้อนให้เห็นแง่คิดในสังคมไทย นี่คือสาเหตุที่ สี่แผ่นดินถึงได้มีชื่อเสียง” 
แม่พลอย แม้จะไม่มีความรู้ถึงเรื่องที่เป็นไปในบ้านเมืองนัก เพราะในชีวิต ตั้งแต่เกิดมา แม่พลอยก็ใช้ชีวิตอยู่กับแม่ ที่บ้านคลองบางหลวง และไปเติบโตในรั้วในวัง ทำให้แม่พลอยเป็นสาวชาววังเต็มตัว ในแต่ละวันก็จะมีงานบ้านงานเรือน งานถวายรับใช้เสด็จ ซึ่งก็มีมากมายจนแทบไม่มีเวลาไปทำอะไรอย่างอื่น ชีวิตของแม่พลอยในรั้วในวังจึงเปรียบเสมือนโรงเรียนประจำ ที่นานๆ ที จะได้มีโอกาสออกมานอกรั้วนอกวังบ้าง ซึ่งในแต่ละครั้ง ก็ต้องทำเรื่องกราบทูลขออนุญาต และมักมีเหตุที่ต้องออกวังจริงๆ ถึงจะได้ออกมาดูความเป็นไปของโลกภายนอก(วัง) จึงเป็นเรื่องที่ไม่น่าแปลกใจ หากบทบาทการเมือง ความเป็นไปของบ้านเมืองจะไม่เคยเข้ามาอยู่ในโสตประสาทการรับรู้ของแม่พลอยเลย เพราะเรื่องราวสวนใหญ่จะอยู่เฉพาะในแวดวงของชนชั้นนำในสมัยนั้นเท่านั้น
สี่แผ่นดิน Four Reigns ออกอากาศ เป็นละครโทรทัศน์ครั้งแรกในปีพุทธศักราช ๒๕๐๔ ทางช่อง ๔
การมีชีวิตอยู่ของแม่พลอย ผ่านความสุข ความทุกข์มาตลอดทั้ง ๔ แผ่นดิน ความสุขที่สุดของการมีชีวิตอยู่ คือ ในช่วงสมัยครั้งแผ่นดินพระพุทธเจ้าหลวง ทุกข์ที่สุดก็ในช่วงเวลาเดียวกัน เมื่อครั้งพระพุทธเจ้าหลวง ทรงเสด็จสวรรคต เพราะเสมือนขาดร่มโพธิ์ร่มไทรไป และมาเป็นทุกข์อีกครั้งเมื่อคุณเปรมได้ลาจากโลกนี้ไป อีกทั้งลูกๆ เริ่มมีปัญหาทะเลาะกันเอง และครั้งสุดท้ายเมื่อในหลวงรัชกาลที่ ๘ ทรงเสด็จสวรรคต ชีวิตของแม่พลอยก็ลาจากโลกนี้ไปพร้อมๆ กับเรื่องราวของชีวิตตลอด ๔ รัชกาล
ชีวิตแม่พลอยดูสมจริงสมจัง เพราะลูกๆ ของแม่พลอย แม้จะเป็นพี่น้องท้องเดียวกัน แต่ก็ต่างคนต่างคิด ต่างมีชีวิตของตน และเมื่อถึงสมัยของการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ยิ่งทำให้แม่พลอยรู้สึกทุกข์มากขึ้นกับการเปลี่ยนแปลง และคำว่า “การเมือง” ได้เข้ามามีส่วนทำให้ชีวิตของแม่พลอย ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป ถึงแม้ว่าแม่พลอยจะไม่มีความรู้เกี่ยวกับความเป็นไปของบ้านเมืองเลย แต่ในมุมมองของแม่พลอย ก็มองออกว่า “การเมือง” คือ สิ่งที่ทำให้ต่างคนต่างคิด ต่างมีความขัดแย้ง และการเมืองก็ทำให้ความสัมพันธ์ในครอบครัวมีความเปลี่ยนแปลงได้เช่นกัน
นอกจากแม่พลอยแล้ว บุคลิกของตัวละครบางตัว เช่น ตาอ๊อด ลูกชายคนที่สามของแม่พลอย ยังมีลักษณะอุปนิสัยคล้ายกับผู้ประพันธ์เอง และตาอั้น พี่ชายคนที่สอง ก็มีความคิด ความอ่าน บุคลิกเหมือนพี่ชายของผู้ประพันธ์ นั่นคือ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช ส่วนแม่พลอยตามเรื่อง แม้จะยังไม่มีความชัดเจนว่าตัวตนที่แท้จริงมีหรือไม่ แต่ก็มีนักวิจารณ์หลายคนได้ให้ความเห็นว่าเป็นญาติของผู้ประพันธ์เอง ซึ่งเป็นคนที่อยู่ในตระกูลบุนนาค ทั้งนี้ผู้ประพันธ์ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ก็ยอมรับข้อเท็จจริงจากคำวิจารณ์ดังกล่าว เนื่องจากท่านได้นำลักษณะ คุณธรรม ของผู้ใหญ่ที่ท่านให้ความเคารพและนับถือ มาใส่ในตัวละครแม่พลอย และผู้ใหญ่ที่ท่านให้ความเคารพนับถือและมีลักษณะใกล้เคียงที่สุด ก็คือ คุณหญิงจำเรฺิญ ประเสริฐศุภกิจ หรือ ที่ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ เรียกท่านว่า อาเริญ ผู้มีความเพียบพร้อมไปด้วยความเมตตากรุณา มีความซื่อสัตย์ และจงรักภักดีอย่างที่สุด ซึ่งคุณหญิงประเสริฐศุภกิจเอง ท่านก็ได้ทำพินัยกรรมให้ทายาทของท่านจัดพิมพ์สี่แผ่นดินในงานพระราชทานเพลิงศพของท่านด้วย เพราะท่านคิดว่า ท่านคือ แม่พลอยในสี่แผ่นดิน
สี่แผ่นดิน ออกอากาศ เป็นละครโทรทัศน์ครั้งแรกในปีพุทธศักราช ๒๕๐๔ ทางช่อง ๔ และโด่งดังเป็นที่รู้จักกันทั้งประเทศ กวาดรางวัลมากมาย ขึ้นแท่นเป็นตำนานละครที่คลาสสิคที่สุดของประเทศไทย เมื่อ จินตหรา สุขพัฒน์ รับบทเป็น แม่พลอย ท่าน มรว.คึกฤทธิ์ ถึงกับเอ่ยปากชื่นชมการแสดงของคุณจินตหราอย่างตรงไปตรงมาว่า “นี่ล่ะแม่พลอยของฉัน” ซึ่งก็ไม่มีใครปฏิเสธได้ว่า คุณแหม่ม จินตหรา แสดงบทแม่พลอยได้อย่างยอดเยี่ยม ไร้ที่ติจริงๆ เป็นแม่พลอย แห่งสี่แผ่นดิน ที่ยังถูกกล่าวจนถึงทุกวันนี้
“Dusit Samosorn” (Samosorn = Club) was a residence of Praya Prasertsuppakit (Perm Krailerk), it was built in 1905 using Italian style architecture (by Mario Tamagno, an Italian architect who designed Ananda Samakhom Throne Hall in the Royal Plaza). When finished, King Rama VI paid a royal visited to bless the house.
“ดุสิตสโมสร” เคยเป็นบ้านพระยาประเสริฐศุภกิจ (เพิ่ม ไกรฤกษ์) เป็นคฤหาสน์แบบอิตาเลียน ออกแบบโดยสถาปนิกผู้สร้างพระที่นั่งอนันตสมาคม คือนายมาริโอ ตามานโญ (Mario Tamagno) และเมื่อสร้างเสร็จเรียบร้อย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเหยียบบ้านเพื่อความเป็นสิริมงคลด้วย
พระยาประเสริฐศุภกิจ (เพิ่ม ไกรฤกษ์) มีตำแหน่งถึงหัวหน้ามหาดเล็กในล้นเกล้าพระพุทธเจ้าหลวงรัชการที่ ๕ เคยตามเสด็จฯ เมื่อครั้งพระพาสยุโรปครั้งแรกในปี พ.ศ. ๒๔๔๐ ท่านผู้นี้เป็นน้องชายของพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ (ประวัติพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ ท่านดำรงยศครั้งแรกในสมัยพระจุลจอมเกล้าเป็นมหาดเล็กประจำห้องพระบรรทม และท่านนี่แหละคือผู้จดบันทึกเหตุการณ์ในห้องพระบรรทมก่อนจะเสด็จสวรรคต และท่านยังดำรงยศเป็น อธิบดีกรมชาวที่ ท่านเป็นทายาทซึ่งสืบสกุลมาจากพระยาไกรโกษา (ฤกษ์) มีน้องและพี่ร่วมบิดามารดาเดียวกันคือ พระยาประเสริฐศุภกิจ แต่ได้รับพระราชทานนามสกุลเป็นประเสริฐศุภกิจ ก่อนที่จะถูกซื้อเป็นกรรมสิทธิ์ของดุสิตอเวนิว เป็นของ รศ.ดร.พิริยะ ไกรฤกษ์ ทายาทตระกูลไกรฤกษ์
ไม่ว่าสี่แผ่นดิน จะถูกนำกลับมาเสนอใหม่ ในรูปแบบใดก็ตาม ไม่ว่าจะทางจอแก้ว ละครเวทีวิทยานิพนธ์ หรือแม้แต่ละครเวทีในยุคสมัยใหม่ เช่น ที่คุณสินจัย เปล่งพานิช แสดงนำ สิ่งหนึ่งที่ไม่อาจจะปฏิเสธไปได้นั่นคือ เรื่องราวที่แสนประทับใจตามบทประพันธ์ของ ม.ร.ว. คึก ฤทธิ์ ปราโมช ที่นักแสดงทั้งหน้าเก่าและหน้าใหม่ หมุนเวียนเปลี่ยนไปมานำเสนอและถ่ายทอดเรื่องราวที่แสนงดงามของสังคมไทย ตั้งแต่สมัยล้นเกล้ารัชกาลที่ ๕ จนถึงรัชกาลที่ ๘ ทำให้เราได้มองเห็นถึงความสวยงาม การเปลี่ยนแปลง การลดน้อยถอยลงของศีลธรรม วัฒนธรรม ประเพณีที่แสนงดงามในสังคมยุคปัจจุบัน สัจธรรมแห่งชีวิต และนอกเหนือสิ่งอื่นใดทั้งหมด คือ ความจงรักภักดีของพสกนิกรไทยทุกคนต่อพระบรมวงศานุวงศ์ทุกๆ พระองค์ จวบจนปัจจุบัน และพระมหากรุณาธิคุณที่พระมหากษัตริย์ไทย และ พระบรมวงศานุวงศ์ทรงมอบให้พสกนิกรไทยเสมอมา ขอทุกพระองค์ทรงพระเจริญยิงยืนนาน
เครดิต http://mblog.manager.co.th/nelumbo/th-45725/ คุณนิหัสลัง เจะยามา หนังสืออนุสรณ์คุณหญิงประเสริฐศุภกิจ www.unclejobookshop.com
หาความรู้เพิ่มเติม
หรือสั่งซื้อหนังสือ สี่แผ่นดิน ทางออนไลน์ คลิ๊กรูปภาพ
